Basına ve Kamuoyuna,

İstanbul'da son bir haftada 3 can alan hafriyat kamyonları her gün yeni ölümlere ve kazalara davetiye çıkarmaktadır. İstanbul trafiğini ölüm yarışına çeviren hafriyat kamyonları ve transmikserlerin karıştığı kazalarda 2016 yılında 61 kişi hayatını kaybetmiş, onlarca kişi de yaralanmıştır. Kentsel dönüşüm gerekçesiyle şehir merkezlerine sokulan, yaptığı sefer sayısına göre sürücüleri ücretlendirilen, onlarca yayanın ve işçinin ölümüne yol açan devasa kamyonlar trafikte denetimsiz bir şekilde dolaşmaktadır.

Hepimizin de bildiği gibi bugün İstanbul, dünyanın en zor, en yavaş akan ve en fazla yakıt tüketimine sebebiyet veren trafiğine sahiptir. İktidarın kalkınma politikalarının hedefine inşaat sektörünü yerleştirmesi ve buna bağlı olarak yapılan konut yenileme çalışmaları İstanbul trafiğinin büyük inşaat kamyonları ve beton mikserleri ile dolmasına sebep olmuştur. Ulaşımda sistem tanımı olmaması, kuralsızlık, kural tanımazlık, saygısızlık, eğitim eksikliği, denetimsizlik ve toplumun ruh sağlığının bozulması trafik akışında sorunların, tehlikelerin ve arzu edilmeyen kazaların temel sebebidir. Bu günlerde karşılaşılan hafriyat kamyonu kazaları; dolmuş ve şişmiş trafik istiap haddinin bir patlaması ve gelişmiş ülkeler şehir trafiğinde dolaşımı yasak olan veya çok özel güvenlik şartları sağlandığında izin verilen hafriyat kamyonlarının sonucudur.

Sistemsizlik tanımının bir diğer önemli ayağı; işçi sağlığı ve iş güvenliği konusudur. Hafriyat kamyonlarının iş akışı içerisinde ne kadar iş güvenliği tanım ve şartı bulunmaktadır Son bir haftada üç ölümlü hafriyat kamyonu kazasının yaşanması, iş güvenliği tanım ve şartının hiç olmadığını ortaya net olarak sermektedir. Ayrıca bu kazalar ülkemizde ‘’trafik kazası’’ sayılmakta ‘’iş kazası’’ anlamında bir yükümlülük taşımamaktadır. Toplum duyarsızlaştırılarak, sorumluluklar ve görevler yozlaştırılmakta, aşındırılmakta, hesap sorma ve hak arama ortamı tamamen kaybolmaktadır. Ülkemizde geçen dönem içerisinde karşılaşmış olduğumuz iş kazalarının ağır faturaları ve acı kayıpları, bakış açısını ve yönetimsel sistem eksikliğini yeterince açıklamaktadır.

Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak kısa, orta ve uzun vadeli tedbirler olmak üzere üç teklifte bulunuyoruz:

Kısa vadeli tedbirler:

Damperli tırların şehir merkezlerine gündüz girmesi yasaklanmalıdır.

Gündüz şehir merkezine en çok 10 lastikli, AYA değeri 25 veya 26 tonluk damperli kamyonlar girebilmelidir.

Kamyonların ve sürücülerinin çalışma saatleri sıkı denetim altına alınmalıdır.

Otoyollarda çalışan TIR ve 8x2 damperli kamyonların “dingil kaldırma” tertibatlarının “yüklü durumda dingilin kalkmasına” izin vermeyecek durumda olması sağlanmalı, köprülerden geçerken ne kadar ücret ödedikleri izlenmelidir.

AYA=32t olan 8x2 kamyonlarda birinci ve dördüncü dingiller arasındaki mesafenin en az 6400 mm olduğu denetlenmeli, aksi durumdaki kamyonlar trafikten men edilmelidir.

Kamyonları sahip olması gereken dış aynaların mevcut olduğu denetlenmelidir.

Hareket sırasında damper kaldırma mekanizmasını iptal eden düzeneğin çalışıp çalışmadığı denetlenmelidir.

Filodan sorumlu bir Filo Mühendisi, araçların “güvenli” olduğunu takip etmelidir.

Orta vadeli tedbirler:

Damperli tırların şehir merkezlerine gece ve gündüz girmesi yasaklanmalıdır.

Şehir merkezine en çok 10 lastikli, AYA değeri 25 veya 26 tonluk damperli kamyonlar girebilmelidir.

Damperli kamyonlardaki hız sınırlayıcı ayarlı ve çalışır durumda olmalıdır.

Yıllık periyodik araç muayenesine ilaveten, yılda üç kez ve yetkili/yetkin servisler tarafından uygulanacak olan yeni ve detaylı bir ara teknik güvenlik denetimi devreye alınmalıdır.

Londra Belediyesi’nin şehir içi kamyonlar için getirdiği sertifikasyon sistemine benzer bir sistem oluşturularak sürücü kabini alçak “güvenli şehir içi kamyonu” standardı getirilmeli ve uzun vadede (örneğin 5 yıl) çöp kamyonları dahil tüm kamyonların bu standarda uyması sağlanmalıdır.

Filodan sorumlu ve MMO tarafından eğitilmiş bir Filo Mühendisi araçların “güvenli” olduğunu takip etmelidir.

 Uzun vadeli tedbirler:

“Güvenli şehir içi kamyonu” standardı uygulanmalı ve yerli olanaklarla bu standarda uygun olarak üretilmiş kamyonlar kullanılmalıdır.

Yetkilim kurum ve kuruluşlarca ISO 9000 standardına uygun olarak iş akış şemaları denetlenerek, İSG prensiplerine tam uyumlu çalışma ortamı sağlanmalıdır.

Maalesef son bir haftada yaşanan hafriyat kamyonu kazaları İstanbul’da ağır tonajlı araçların sebep olduğu ilk kazalar değildir son da olmayacaktır. Tüm bu örnekler bize göstermektedir ki; kentsel dönüşüm adı altında İstanbul’u kocaman bir şantiye sahası haline getiren AKP İktidarı, plansız ve ranta dayalı yapılaşma politikasıyla birlikte bu projeler kapsamında trafikte seyir halinde olan araçlara da hiçbir denetleme ve yaptırım uygulamayarak kazalara davetiye çıkarmaktadır.

Ülkemizde de bu tür kazaların bir daha yaşanmaması için gerekli önlemler ivedilikle alınmalı, şehir içinde standartlara uygun olmayan araçlar trafikten kesinlikle men edilmelidir. Bununla birlikte dolaşımına izin verilebilecek inşaat kamyonlarının (Londra Belediyesi örneğimizde olduğu gibi) belli güvenlik donanımlarına sahip olmaları ve Makina Mühendisleri Odası gibi kamusal denetim yapmakla yükümlü kurumlarca denetlenmeleri sağlanmalıdır. TMMOB Makina Mühendisleri Odası bu konuya ilişkin düzenlemeler için her türlü görevi üstlenmeye hazırdır.

İlgili kurumlara ve yetkililere çağrımızı yineliyoruz: Meslek Odalarının raporlarını, bilim insanlarının söylediklerini kulak arkası etmek yerine, yasal düzenlemeler ve kamusal denetimlerle bu kazalar önlenebilir. Aksi takdirde bu tür kazalar yaşanmaya ve insanlarımız hayatını kaybetmeye devam edecektir.