2018 Yılında ve 2019 yılında iç pazarda çok ciddi bir daralma söz konusu oldu. Araç yenileme filo satışları olmadı. Ana üretici firmalarda ihracata yöneldi. Karsan olarak hem iç pazarı hem ihraç pazarları değerlendirebilir misiniz? Şuan ne kadar ihracat yapıyorsunuz? Üretilen araçların kaçı ihraç pazarlara gidiyor?

Geçen sene iç pazarda ciddi bir daralma oldu. Toplam pazar yüzde 37 civarında daraldı. Özellikle Temmuz- Ağustos aylarından sonra bu daralma daha da arttı. Hafif Ticari araçlardan bizim için de bulunduğumuz Minibüs segmentinde yüzde 47’lik bir daralma söz konusu oldu geçen sene. Bizler ise Karsan olarak geçtiğimiz yıl pazar payımızı artırdık. Toplam minibüs pazarı içinde % 6,5’tan  %8.2 ye ulaşarak 2018 yılını kapatmış olduk. Bu da iç pazar için 1100 minibüs Jest satışına tekabül ediyor.

2016’da biliyorsunuz segmentin öncüsü 8 metrelik Atak’ın lansmanını yaptık. Geçen sene bu segmentte bir genişleme oldu. Çünkü 3 marka daha bu segment için araç geliştirdi. Buna rağmen bizde 285 civarında araç satarak yüzde 25’lik bir pazar payı elde ettik bu segmentte. Buradaki en büyük etki de  Sivas’a yaptığımız 150 adetlik filo teslimatıdır. Bizim iki ana ürünümüz olan segmentlerde dolayısıyla biz pazar payımızı arttırarak devam etmiş olduk geçen sene için. Ama pazarda malum genel bir daralma var. Karsan’ın ilk 3 ayına baktığımızda, satış adetlerimizde yüzde 20 gibi bir daralma var bu sene. Pazar yüzde 37 daraldı, biz ise yüzde 20 daraldık. İyi tarafından bakacak olursak pazar payımız yüzde 10’a çıktı diyebiliyoruz. Bu senenin devamında da pazarda düşüşün süreceğini tahmin ediyoruz. Özellikle krediler alım kararlarını etkilemeyle ilgili çok etken.  Şuan da kredi  bulmakta sıkıntı var. Müşteriler araçlarını yinelemekle ilgili kredi bulamıyor. Bu ortamda bizde satışlarımızı ihracata yönelttik. Ürün yelpazemizi buna göre yeniledik,  Yeni Jest Electric’li ürünümüzü çıkarttık. Geçen Eylül ayında lansmanını yaptık ve ticarileşti. Ve bu aracın teslimatlarını yapmaya başladık. İlk 3 ayın sonunda 9 adet teslimat yaptık. Hedef 100 adetin üstüne çıkmak. İddialı bir hedef ama yakalayacağız gibi gözüküyor. Çünkü yurtdışında araç ciddi beğeni kazandı. Fransa’da iyi adetler elde etmeye başladık. Siparişler geliyor, iyi adetler var elimizde. Almanya da şuan aracı gezdirmeye başladık.

İhraç pazarlara çok fazla yatırım yapılmaya başlandı.  Karsan’ın hem ihracatına hem de ihraç pazarlara olan yatırımlarından bahseder misiniz?

Karsan’ın bir iş yapış tarzı var. Kendi ürünlerini kendi yapıyor, Jest, Atak, Star olarak kendi ürünlerimizle ve markamızla ihraç pazarlarda yer almaya çalışıyoruz. Hyundai markası için üretim yapıyoruz. Geçen sene 5200 adet araç ürettik Hyundai için. Hyundai için üretiyoruz ve ihraç pazarlarda onlar kendi satışını yapıyor. Geçen sene sonunda Menarinibus firmasıyla bir ortaklık imzalamıştık. Yüzde 5 olan ortaklığımızı yüzde 30’a çıkardık. Dolayısıyla buradan da İtalya pazarı için 10 -12-18 metrelik otobüsleri üretiyoruz. Şu an için elimizde 50 milyon Euro’luk bir otobüs siparişimiz var. Sene sonuna kadar bantlarımız dolu bu yüzden ve hepsi de İtalya’da ki farklı belediyelere satılacak araçlardan oluşuyor. Romanya’da ihalesini kazandığımız belediyelere teslimatlarımızı yaptık. 12 ve 18 metre araçları teslim ettik bu sene. Bunun dışında dahil olduğumuz ihaleleri bekliyoruz.

Karsan Jest Electric’e Portekiz’den yoğun bir ilgi var. Portekiz’den daha 7-8 tane sipariş alabilmiş durumdayız. İlk teslimat oraya gittikten sonra oradaki potansiyelimiz büyüyecek. Fransa dan iyi siparişler almaya başladık. Büyük pazarlardan bir tanesi Almanya’dan sipariş almaya başladık.  Onun dışında İtalya pazarına girmeye başlıyoruz. İlk teslimatları da 5 adetle Romanya Suçava Belediyesine yaptık.  

 Avrupa’da sizin satış-servis olarak teşkilatlanmanız var mı ?

Var elbette. Biz kendi ürünlerimizin satışına geç başladık diyebiliriz. Eskiden J9 zamanında Cezayir’e ve birkaç ülkeye ihraç ediyorduk. Kendi ürünlerimizin yurtdışına satılabilir hale gelmesi o özelliklere sahip olması 2017 yılında başladı. Dolayısıyla ürün hazır olduktan sonra ihracat yapılanmasını paralel götürüyoruz. Kendi çevremizde ki ülkelerden başladık. Bizim en büyük pazarlarımızdan biri Romanya. Romanya’da ve Bulgaristan’da bir teşkilatımız var. Yunanistan’da bu sene iyi satışlar elde etmeye başladık.  Almanya’da Bozankaya firmasıyla bir ortaklık yapıyoruz. Onların elektrikli otobüslerini üretiyoruz. Oradaki distrübütörlük için de Bozankaya firmasıyla anlaştık. Şimdi onlar devreye giriyor. İtalya’da gelişiyoruz. Fransa’da güçlü bir distrübütörümüz var.

Karsan JEST ile birlikte çok güçlü bir ivme yakaladınız. Şuan birçok belediyede ve kooperatifte tekerlekleri dönüyor aracın. Dönmeyen il var mı?

Geçen sene ilk kez Karsan olarak Ordu’ya büyük bir teslimat yaptık. 110 adet Jest sattık. Karsan’ın ilk defa Karadeniz’e girmesi bununla başladı. Bunu dışında hemen hemen her ilimizde Karsan vardı. Dominant olarak daha çok Ege bölgesindeydik. İstanbul’da yüzde 30’un üzerinde bir pazar payımız var. Ama Karadeniz’de hiç yoktuk. Jest artı ile beraber geçen sene ilk kez Karadeniz’e de girdik. Şimdi oradaki satışlarımız devam ediyor. Geçen sene ki en büyük satışı da Mardin Nusaybin  ilçesine 200 adet civarında teslimat yaptık.

Turizm sezonu yaklaştı. Turizm segmentinde sizinde bir aracınız var. Beklentileriniz neler?

Evet, turizm segmentinde Star’ımız var. Star biraz yapısı itibariyle lüks kaçıyor turizmde. Yani şuan da piyasada kullanılan benzeri araçlara göre biraz daha lüks segmentte.. Yeditepe üniversitesi ve Eskişehir Belediyesi kullanıyor. Star’ı yurtdışında geliştirmek için de School Bus versiyonunu yaptık. Bu da özellikle Fransa ve İtalya pazarlarında daha çok koltuklu, daha spesifik bir araç haline geldi.      Orada Star’ın pazarını geliştirmeye çalışıyoruz.

Karsan Jest Electric’i Türkiye’de görmedik, testlerini görmüyoruz. Önünde bir sürü elektrikle ilgili altyapısal problem var. Karsan olarak, Karsan Jest Electric’İn Türkiye ye gelmesi için ne gibi reformlar yapılması lazım? Önünde ki engeller neler, bahsedebilir misiniz?

Burada engelden ziyade burada teşvik gerekiyor. Yurtdışı elektrikli araç satışlarının en büyük destekçisi ya Avrupa fonundan aldıkları teşvikler, çünkü bazı kurallar  var. Belediye Avrupa fonu destekli bir şeyi alıyorsa, yüzde 10’unu belediye kendisi ödüyor. Yüzde 90’ı hibe olarak veya kredi olarak geliyor. Yani bu ve benzeri şeyler Türkiye de de olursa önü açılır. Alt yapısı ve toplam kullanma maliyetine baktığımızda ve bedeliyle kıyasladığımızda karşılamıyor. Dolayısıyla Türkiye de daha turistik beldelerde 3-5 tane görebilirsiniz bu sene içinde. Teşvik önemli çünkü elektrikli araçların fiyatları yüksek. Dizel araçlarla elektrikli araçlar arasında bir kredi teşviği olması lazım. Krediyle ilgili  bir destek olması lazım ve uzun vadeye yayılması lazım ki maliyetini çıkarsın.

Bu sene yeni bir araç tanıtımı planlıyor musunuz?

Özellikle Avrupa pazarı elektrikli araçlara yöneldiği için, geçen sene prototipini gördüğünüz Almanya’da elektrikli Atak’ın lansmanını yapacağız. Özellikle Almanya gibi pazarlar da daha büyük araçlar tercih ediliyor. Dolayısıyla Atak’ın orada ciddi bir potansiyeli var. Jest ile orada ısınma turlarını yapıyoruz. Yılın 3. Çeyreğinde de Atak’ın orada ticarileşmesi başlayacak.

AR- GE çalışmalarınızdan bahseder misiniz?

Atak yüzde 100 Karsan mühendisleri tarafından yapılıyor. Hatta sizin gördüğünüz prototip 3 ay gibi bir sürede hazırlandı. 3 ayda prototip çıkartmak çok ciddi bir başarı.

Karsan Jest Dizel’in amorti süresi ne kadardır?

3-4 senede değiştiriyorlar. Amorti süresi kullanım hattına göre değişiyor. İstanbul’da daha yoğun kullanılıyor ama Anadolu da daha uzun süreler. Ama 3,5 sene gibi bir ortalaması var..

Biraz üretimden bahseder misiniz?  Önümüzde ki dönemde yeni anlaşmalar var mı, fabrikanın üreteceği , alacağı yeni markalar var mı ?

Şuan da yok Hyundai ile devam ediyoruz zaten. Bozankaya ile iş birliği anlaşmamız var. Onlar için elektrikli otobüs üretiyoruz.  Onun dışında kendi ürünlerimiz var. Ve Menarinibus markasının otobüslerini üretiyoruz.

Fabrikadan yılda kaç adet araç çıkıyor?

6,722 adet geçen seneki üretim rakamımız. Bunun 5200 adeti Hyundai gerisi de dağılıyor. 

 Bu 6,722 aracı kaç işçi üretiyor? Fabrikada kaç işçi var?

Fabrikada ki işçi sayısı ve beyaz yakalılar toplam 1250 kişiyiz.

Üretim kapasitesi nedir?

Yıllık 58 bin.

Yılın ilk çeyreğini bitirdik. Sizin cephenizden sektör ne durumda? Genel bir sektör değerlendirmesi yapabilir misiniz? Hem turizm, hem kent içi toplu taşıma? En büyük sıkıntı nedir?

Kurlar çıktı mı indi mi, banka kredileri ne olacak gibi belirsizlikler bizim sektörü çok etkiliyor. Burada toplu taşıma ücretlerin artması , en belirgin etkenlerden bir tanesi. Araç fiyatları kurların artmasına göre değişebiliyor. Fakat taşıma ücretlerinde aynı esneklik yok. Dolayısıyla bu sabit kalıp araç fiyatları yükseldiğinde alınan kararları negatif etkileyebiliyor. Veya geciktirilmesine sebep oluyor. İkincisi belediyelerin şuan da özellikle alçak tabanlı araçların teşviğiyle alakalı uygulamaları çok önemli. Böyle bir karar var ama alım gücünden dolayı bu uygulama  geciktiriliyor. Bu araçları değiştirmeyle ilgili kanun var ama uygulanmıyor. Bunlarla ilgili ceza yazılması lazım ki kanun uygulanabilirliği yerine gelsin. En büyük iki etken bu diyebilirim işimizi etkileyen.

Şuan da kaç tane bayiniz var?

Şuan da 14 tane satış bayisi var. Bu sene 1 tane açmayı düşünüyoruz İstanbul’da. 61 Tane de tabelalı servisimiz var.