Bilindiği gibi, dijital (Sayısal) takograflar, özel olarak üretilmiş akıllı kartlar (Sürücü, şirket, kontrol ve servis) kartlar ile kullanılabilir. Bu kartların hangi standartları karşılayacağı, özellikleri, kayıt edilecek bilgiler, nasıl yenileneceği AETR sözleşmesi ve AETR sözleşmesi gereği çıkarılmış milli takograf cihazları yönetmeliğinde belirtilmiştir. Takograf kartlarının basılması ve dağıtılması konusunda ulusal otorite olan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, bu yetkisini bir sözleşme ile TOBB’a (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği) devretmiştir. Her Firma ve sürücü takograf kartı , 16 haneden oluşan bir kart numarasına sahiptir. Kart arızalandığında, kaybolduğunda ve süresi dolduğunda yenilenmek durumunda kalındığında, AETR Sözleşmesi ve Takograf Cihazları Yönetmeliğine göre, bu 16 haneli kart numarasının ilk 13 hanesinin değişmemesi gerekmektedir.

Belirtilen yasal düzenlemelere rağmen, TOBB bünyesinde takograf kartlarının basım ve dağıtımını yürüten Sayısal Takograf Araştırma ve Uygulama Merkezi (STAUM) Ekim 2020 de konu ile ilgili aşağıdaki duyuruyu yapmıştır.

‘’Birliğimiz bünyesinde 2010 yılından bu yana Sayısal Takograf Sistemi (STS) kapsamında kullanılmakta olan STAUM uygulama yazılımında gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda yürüttüğümüz güncelleme çalışmalarının sonuna gelinmiş durumdadır. Sözkonusu yeni STAUM yazılımının 2021 yılı ilk çeyreğinde devreye alınması hedeflenmektedir. Bu sebeple,

•    Halihazırda kullanılmakta olan şirket kartlarının geçerlilik sürelerinin bitmesini takiben, yeni talep edilecek kartlardaki kart numaraları eski kart ile aynı olmayacak, değişecektir.

•    2020 yılı ve öncesinde ödemeleri tamamlanan şirket kartı başvuruları için Odalardaki süreçlerin bir an evvel tamamlanması gerekmektedir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından, Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 5. Maddesi kapsamında verilmiş olan yetki belgeleri ile ulusal ve/veya uluslararası karayolu ile yük ve yolcu taşımacılığı yapan ve takograf muafiyetinden faydalanmayan ticari araç sahibi şirket veya şahıs işletmelerinin menfaatleri gözetilerek, halihazırda kullanmakta oldukları şirket kartları ile aşağıda maddelenen hususları yerine getirmeleri tavsiye edilmektedir.

•    Yetki belgesi sahiplerinin kullanmakta oldukları şirket kartları ile kilitledikleri taşıt verilerini kartlarının geçerlilik sürelerini takip ederek, kart geçerlilikleri dolmadan veri kaybına neden olmayacak şekilde indirmeleri gerekmektedir.

•   Yetki belgesi sahiplerinin kullanmakta oldukları şirket kartlarının geçerlilik sürelerinin dolması halinde, talep edilen yeni kartlardaki numaraların değişecek olması nedeniyle indirilmeyen veriler için veri kayıplarıyla karşılaşılmamasını teminen, bu sürecin yakından takip edilmesi önem arz etmektedir.’’
 

Bu duyuruda, kart numaraları ile ilgili belirtilen hususların mevzuata aykırı olduğu aşikardır. Mevzuata aykırı olan bu uygulamanın firmaları sıkıntıya sokacağı, 15 günlük sürede tüm araçlarından verileri indirmelerinin ve yeni kart ile tanıtım yapmalarının mümkün olmadığı ve henüz indirmedikleri takograf verilerini kaybedecekleri açıktır. Bu nedenle, konu teknik mevzuatı düzenleyen ve yürütmekle sorumlu Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na yazılmış, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı konuyu gereği için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na yazdığını bildirmiştir. Buna rağmen, Nisan 2021 tarihinden itibaren yenilenen takograf kartlarında kartların ilk 13 hanelerinin farklı olduğu görülmüştür. Süresi dolan kartlarını yenilmek için internet üzerinden başvuruda bulunan firmalardan, ilk defa kart almak için başvuruda bulunuyormuş gibi işlem yapmaları istenmektedir. Sorunun düzeltilmesi için STAUM ile iletişim kuran firmalara şu cevap verilmektedir;

‘’ 12.04.2021 tarihinde sayısal takograf başvuru sistemi güncellenmiştir. Mevcut kullanımda olan kartlar yeni sisteme aktarılmamıştır. Dolayısıyla yeni başvuru yapmanız gerekmektedir. Şirket kartı başvurunuzu sistem üzerinden yaptıysanız, yakın zamanda size bilgilendirme maili gönderilecektir.’’

Daha önceki yıllarda da TOBB tarafından dağıtılan kartlarda, zaman zaman kart numaralarının yanlış düzenlendiğine şahit olduk. Bu, 2010 yılında sistem kurulduğunda sistemsel hata olduğu anlamına gelmektedir. Bu nedenle sistem yeniden kurulmuş, ama eski sistemdeki bilgiler yeni sisteme aktarılmamıştır. Doğal olarak aşağıdaki sorular akla gelmektedir.

• 2010 yılında kartların basımı için kurulan sistem hangi konularda eksik kaldı ki, 2021 yılında yeni bir sistem kuruldu?
• 2010 yılında sistemi kuran firma ile 2021 yılında yeni sistemi kuran firma aynı firma mıdır?
• Aynı firma ise, sistemin yenilenmesi için bir ödeme yapılmış mıdır? Ayrı firma ise, neden 2010 yılında eksik işlem yapan firmadan, gerekli düzeltmeyi yapması talep edilmemiştir?
• Eski sistemde kayıtlı kart numaraları yeni sisteme neden aktarılmamıştır?
• Kart yenilemelerinde, kart numaralarının ilk 13 hanesinin değişmemesi gerektiği, bunun AETR sözleşmesi ve takograf cihazları yönetmeliğine aykırı olduğu defalarca iletilmesine rağmen, TOBB hatada neden ısrar etmektedir?
• Firmalar, şirket kartının numarasının değişmesi nedeni ile indiremedikleri veriler için bir yasal yaptırıma maruz kalırlarsa, bunun sorumlusu kim olacaktır?
• TOBB,  meclis ve bakanlıklar üzerinden bir kurum mudur? Sözleşme ve yönetmeliklerin hükümlerine aykırı hareket edebilmektedir.

Umarız, bu konuda ulusal otorite olarak asıl sorumlu olan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı hatanın düzeltilmesi için en kısa zamanda harekete geçer.

Bilal Yeşil

Taşımacılar.